مطالعه و رصد مخفیانه فرآیند خرید در یکی از فروشگاههای کفش انجام گرفت که در آن، مدیر اجرایی فروشگاه، در ازای پرداخت هزینهای، از افراد درخواست میکرد که به فروشگاه مراجعه و خرید کنند. همزمان، دوربینی روی کت یا پیراهن یا شلوار آنها نصب میشد که صدا و تصویر عملکرد آنها را حین خرید ضبط و ثبت کند.
پس از بررسی فیلمِ خرید این مشتریان، به مشتریانی که عملکرد مناسبی داشتند، کالا یا بن خرید اعطا میشد. اما مشکل اینجا بود که اکثر مشتریان عملکرد ضعیفی داشتند. البته تا اواخر دهه 90 میلادی، داشتن دوربین ویدئویی حکم ”جاسوسی“ را داشت، اما امروزه هر فرد، چند دوربین در اختیار دارد!
امروزه بسیاری از مؤسسات خدمات رصد مخفیانه فرآیند فروش و خرید در فروشگاه را ارائه میدهند که نتایج بسیار دقیقی هم به همراه دارد اما مشکل اینجاست که هزینههای این مؤسسات بسیار بالاست و اگر فروشگاههای شما دارای شعبههای بسیار هستند، هر ماه تعداد محدودی از شعبهها را در اختیار این مؤسسات قرار دهید تا رصد آنها را انجام دهند و از طرف دیگر، هزینههای سنگین به شما تحمیل نشود. اما چطور میتوانید بدون صرف هزینههای سنگین، فرآیند خرید مشتریان را در فروشگاهتان رصد کنید؟ یکی از بهترین راهها، کمک گرفتن از اطرافیانتان، دوستان، اعضای خانواده، اقوام و همکارانتان است که میتوانند مشتاقانه به شما در این رابطه کمک کنند و میتوانید اطمینان داشته باشید که یافتههایشان واقعی است و ساختهی ذهنشان نیست.
وقتی من (نویسنده مطلب) فروشگاه خودم را در اختیار داشتم از دوستانم درخواست میکردم که رصد مخفیانه را برایم انجام دهند. آنها هر بار یکی از دوستان خود را با خود به فروشگاه من میآوردند و همزمان با فرآیند خرید، سؤالاتی را که از قبل در پرسشنامه نظرسنجیشان فهرست کرده بودند از آنها میپرسیدند تا مشخص شود چه حس و ذهنیتی از خرید در این فروشگاه دارند و چرا فلان خرید را انجام دادند و انگیزهشان چه بود و چه محرکهایی باعث این انتخابها میشد. من هم در مقابل این لطف آنها، به فردی که همراه دوستم به فروشگاه آمده و خرید کرده بود، بن تخفیف کافیشاپ یا سینما میدادم و به دوستم هم بن تخفیف فروشگاه خودم را. گاهی حتی به آن مشتری هم بن تخفیف یا کارت هدیه میدادیم که هزینه خریدی که انجام داده بود به صفر برسد.
میتوانید بودجهای را که برای تبلیغات فروشگاهتان کنار گذاشتهاید، صرف رصد و بررسی فرآیند خرید مشتریان کنید، و مطمئن باشید که این کار بسیار کمتر از تبلیغات برایتان هزینه خواهد داشت. هر ماه دو یا سه بار این کار را انجام دهید و حتماً یک نفر را مسئول بررسی و ثبت نتایج قرار دهید تا از پراکندگی نتایج و برداشتهای متفاوت جلوگیری شود.
امروزه پس از مراجعه به بسیاری از فروشگاهها، کافیشاپها و رستورانها، پرسشنامهای به همراه درخواست تلفن تماس برای نظرسنجی در مقابلتان میگذارند تا دیدگاه و نظرتان را درباره کیفیت خدمات و میزان رضایتمندیتان درج کنید و پرسنل بتوانند در صورت نیاز، با شما تماس بگیرند و نکات مثبت و منفی را از شما بپرسند. اما نکته قابل توجه اینجاست که به صرف اینکه مشتری درباره خدمات یا غذا یا خریدی که از شما دریافت کرده نظر مثبت داشته باشد یا منفی، این نمیتواند برای شما و پرسنلتان جنبه آموزشی داشته باشد. چنین نظرسنجیهایی نمیتوانند در رفتار پرسنلتان تغییری ایجاد کنند.
همانطور که پیش از این اشاره کردیم، هر حرکتی که برای ارزیابی عملکرد پرسنل در جهت جلب رضایت مشتریان و ایجاد حس و ذهنیت مثبت در آنها انجام میشود باید بتواند در عملکرد و رفتار پرسنل تغییر ایجاد کند، در غیر این صورت، فقط حرکتی فرمالیته و سطحی خواهد بود. وقتی شما بتوانید از طریق فیلمبرداری و صدابرداری، بطور سرّی و مخفیانه، عملکرد پرسنل و مشتریان را در تعامل با یکدیگر در فرآیند خرید مشاهده کنید، در صورتی که برای هر یک از پرسنل این سؤال مطرح شود که ”اِشکال کارم کجا بود؟“، شما میتوانید بجای استناد به چند خط اظهارنظر نوشتاری مشتریان، ویدئویی را از رفتار و عملکرد آن پرسنل برای او نمایش دهید و نمونهای عینی و ملموس را برای تغییر در رفتار و سیاست فروش برایش فراهم کنید.
در ویدئوها و نظرسنجیهایتان از مشتریان بخواهید که بطور دقیق مشخص کنند که چه نکتهای را دوست داشتند و چه نکتهای برای آنها دلزننده و ناراحتکننده بود. حتی اگر هم از ساختار نظرسنجی درصدی استفاده میکنید، بجای درخواست نمره رضایت از 1 تا 5، درخواست نمره از 1 تا 7 بکنید. چون در حالت نمره 1 تا 5، در اکثر مواقع نمره 3 خواهید گرفت و این شما را بر سر دوراهی قرار میدهد که این نمره متوسط 3، چه مقدار از رضایت را نشان میدهد. در مجموع اینکه، به هر شکل که فرآیند فروش در فروشگاهتان را مطالعه میکنید، باید مدارک و نمونههای عینی و واقعی را جمعآوری کنید تا بتوانید بطور دقیقتر به ارزیابی عملکرد پرسنلتان بپردازید.